1. Các loài thực vật gỗ quý hiếm
- Pơ mu (Fokienia hodginsii): Một loài cây thân gỗ lớn, thuộc họ Hoàng đàn, phân bố chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc và Trung Việt Nam. Gỗ pơ mu có giá trị cao trong xây dựng và làm đồ mỹ nghệ.
- Gỗ mun (Diospyros mun): Là một loài gỗ quý thuộc họ Thị, nổi tiếng với màu đen bóng, thường được dùng làm đồ nội thất cao cấp.
- Lim xanh (Erythrophleum fordii): Là loài gỗ quý hiếm thuộc họ Đậu, có độ bền và chắc chắn cao, dùng trong xây dựng và đóng đồ gỗ.
- Trắc đen (Dalbergia tonkinensis): Loài cây gỗ quý, phân bố chủ yếu ở miền Trung Việt Nam, gỗ có màu đen bóng, dùng trong chế tác đồ thủ công mỹ nghệ.
2. Các loài thực vật có hoa hiếm
- Lan hài vân nam (Paphiopedilum malipoense): Loài lan hài đặc hữu, có hoa màu xanh nhạt đến trắng, phân bố ở các khu vực rừng nguyên sinh.
- Lan hài hồng (Paphiopedilum delenatii): Một loài lan đặc hữu của Việt Nam, hoa có màu hồng nhạt và rất hiếm gặp trong tự nhiên.
- Hoàng liên chân gấu (Coptis quinquesecta): Một loài cây thuốc quý có giá trị y học cao, thường được sử dụng trong Đông y.
- Phong lan ngọc điểm (Rhynchostylis gigantea): Một loài phong lan có hoa lớn, thơm, màu trắng pha tím, thường mọc ở các khu rừng ẩm ướt miền Trung và Nam Việt Nam.
3. Các loài thực vật dược liệu quý
- Sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis): Là loài sâm đặc hữu của Việt Nam, được coi là một trong những loại sâm tốt nhất trên thế giới, có giá trị cao trong y học.
- Ba kích tím (Morinda officinalis): Một loài cây thuốc được sử dụng trong Đông y, đặc biệt tốt cho nam giới, phân bố chủ yếu ở miền núi phía Bắc.
- Tam thất hoang (Panax pseudoginseng): Cây thuốc quý thuộc họ Nhân sâm, được sử dụng trong chữa trị các bệnh liên quan đến máu.
- Bình vôi (Stephania glabra): Cây thuốc dùng để chế biến dược liệu, có tác dụng an thần, điều trị mất ngủ.
4. Các loài thực vật đặc hữu
- Thông đỏ bắc (Taxus chinensis): Loài thông quý hiếm, phân bố chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc, có giá trị dược liệu cao trong điều trị ung thư.
- Bách xanh (Calocedrus macrolepis): Loài cây gỗ quý có phân bố hạn chế ở các khu rừng nguyên sinh, thường được sử dụng trong ngành xây dựng và làm hương.
- Trầm hương (Aquilaria crassna): Cây trầm hương là nguồn cung cấp gỗ trầm, một loại gỗ có giá trị kinh tế rất cao, thường được dùng trong sản xuất tinh dầu và đồ mỹ nghệ.
- Dạ hợp (Dracaena cambodiana): Loài cây có giá trị dược liệu, thường được sử dụng để sản xuất nhựa dùng trong y học cổ truyền.
5. Các loài cây ăn quả và thực phẩm quý
- Chuối rừng (Musa itinerans): Loài chuối dại mọc ở các khu rừng nguyên sinh, được coi là nguồn gốc của các giống chuối hiện đại.
- Đinh lăng lá nhỏ (Polyscias fruticosa): Một loại cây dược liệu quý, lá và rễ có nhiều công dụng trong y học cổ truyền.
- Mắc khén (Zanthoxylum rhetsa): Cây gia vị quý ở các tỉnh miền núi phía Bắc, thường được dùng trong ẩm thực dân tộc Thái và Mường.
- Cọ dầu (Elaeis guineensis): Một loại cây lấy dầu có giá trị kinh tế cao, được trồng rộng rãi tại các khu vực rừng nhiệt đới của Việt Nam.
6. Các loài thực vật quý hiếm khác
- Cây bách vàng (Xanthocyparis vietnamensis): Loài cây quý hiếm được tìm thấy ở vùng núi cao của Hà Giang, có giá trị cao trong việc bảo tồn đa dạng sinh học.
- Cây lá kim đa hoa (Pinus dalatensis): Một loài thông đặc hữu của cao nguyên Đà Lạt, rất hiếm và đang bị đe dọa do mất môi trường sống.
- Lan hài đốm (Paphiopedilum callosum): Một loài lan quý có hoa đẹp, được xếp vào danh sách các loài thực vật cần được bảo vệ.
- Rau sắng (Melientha suavis): Loài rau dại quý, được coi là đặc sản ở miền Bắc Việt Nam, có giá trị dinh dưỡng và kinh tế cao.
7. Các loài thực vật nguy cấp trong Sách đỏ Việt Nam
- Hoàng đàn rủ (Cupressus torulosa): Một loài thông hiếm, phân bố chủ yếu ở các khu vực rừng núi cao, hiện đang bị đe dọa nghiêm trọng.
- Pơ mu dầu (Glyptostrobus pensilis): Loài cây thân gỗ lớn, rất hiếm gặp trong tự nhiên và đang bị khai thác quá mức.
- Cẩm lai Bà Rịa (Dalbergia bariensis): Loài gỗ quý có màu sắc đẹp, thường được dùng để chế tác đồ thủ công mỹ nghệ và nội thất cao cấp.
- Vù hương (Cinnamomum balansae): Cây thân gỗ lớn, gỗ có mùi thơm đặc trưng, được sử dụng nhiều trong chế tác đồ gỗ cao cấp.
Kết luận:
Việt Nam là một trong những quốc gia có sự đa dạng sinh học cao, với nhiều loài thực vật quý hiếm có giá trị to lớn về mặt kinh tế, y học, và bảo tồn. Những loài thực vật này không chỉ là tài nguyên thiên nhiên quý giá mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hệ sinh thái và phục vụ cho nhu cầu sống của con người. Tuy nhiên, nhiều loài trong số đó đang bị đe dọa nghiêm trọng do mất môi trường sống và khai thác quá mức, cần có các biện pháp bảo tồn hiệu quả để bảo vệ các loài này.
