.jpg)
Bi kịch năm 1945: khi người Việt chết đói trên chính quê hương mình
Nạn đói năm 1945 xảy ra trong bối cảnh Việt Nam chịu ách cai trị kép của thực dân Pháp và phát xít Nhật. Chính sách bóc lột nhân công, thu mua thóc gạo cưỡng ép, kết hợp thiên tai và sự suy kiệt của hệ thống vận tải đã dẫn đến thảm cảnh:
Ước tính hơn 2 triệu người chết đói trong vòng vài tháng đầu năm 1945.Các tỉnh chịu thiệt hại nặng nhất gồm Thái Bình, Nam Định, Hà Nội, Hải Dương...
Người dân chết rải rác ven đường, ga tàu, chợ phiên, không nơi chôn cất.
Hình ảnh người dân ăn củ chuối, vỏ cây, đổi áo quần lấy bát cơm, trở thành dấu ấn ám ảnh trong ký ức dân tộc suốt nhiều thế hệ.
Những bước đi đầu tiên sau Cách mạng Tháng Tám
Sau khi giành được chính quyền năm 1945, chính phủ cách mạng non trẻ đối diện với bài toán cấp bách: làm sao để người dân không còn chết đói?
Các chiến dịch “nhường cơm sẻ áo”, “hũ gạo cứu đói” được phát động.Nhiều biện pháp khẩn cấp được ban hành nhằm điều tiết lương thực, khôi phục sản xuất.
Tuy nhiên, suốt nhiều thập kỷ sau đó, Việt Nam vẫn là quốc gia phụ thuộc vào viện trợ lương thực, đặc biệt trong thời kỳ chiến tranh và bao cấp.
Bước ngoặt đổi mới và chính sách khoán 10
Năm 1986, công cuộc Đổi mới được khởi xướng. Với Nghị quyết 10 (năm 1988), quyền chủ động sản xuất được giao về tay nông dân. Đây là bước ngoặt lớn:
Nông dân được giao đất lâu dài, tự quyết định giống, phân, phương thức sản xuất.Các ràng buộc hành chính bị dỡ bỏ, sản xuất nông nghiệp nhanh chóng phục hồi.
Kết quả chỉ sau ba năm:
Và đến năm 1989, lần đầu tiên xuất khẩu gạo trở lại.
Từ quốc gia đói nghèo đến cường quốc xuất khẩu gạo
Ngày nay, Việt Nam đứng trong top 3 quốc gia xuất khẩu gạo nhiều nhất thế giới, bên cạnh Ấn Độ và Thái Lan.
Sản lượng lúa hàng năm đạt trên 40 triệu tấn.Gạo Việt có mặt tại hơn 150 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Các giống gạo như ST25, ST24, Hạt Ngọc Trời, Gạo An Nam... đã ghi dấu ấn trên thị trường thế giới.
Không chỉ đơn thuần là sản phẩm nông nghiệp, hạt gạo giờ đây mang theo danh dự, niềm tự hào và bản sắc Việt Nam trên bản đồ lương thực toàn cầu.
Bài học từ quá khứ, định hướng cho tương lai
80 năm sau nạn đói 1945, bài học về an ninh lương thực vẫn còn nguyên giá trị. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, xung đột địa chính trị và dịch bệnh toàn cầu, câu hỏi "lương thực có đủ hay không" không bao giờ là lỗi thời.
Việt Nam cần tiếp tục đầu tư vào nông nghiệp bền vững, giảm phát thải, nâng cao chất lượng gạo.Thương hiệu gạo Việt cần được định vị mạnh mẽ, vượt qua hình ảnh giá rẻ để cạnh tranh bằng chất lượng và giá trị gia tăng.
Việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, dự trữ chiến lược và quy hoạch vùng trồng thông minh sẽ là nền tảng để ngành lúa gạo phát triển ổn định trong dài hạn.
